De scheiding een plek geven.

Rouwverwerking volgens de Rouwcurve

Een scheiding is meer dan alleen een juridische breuk; het is een emotionele storm die beide partners raakt. Zowel de verlater (degene die de beslissing neemt om te scheiden) als de verlatene (degene die te horen krijgt dat de ander wil scheiden) gaan door een proces van rouw. Dit rouwproces kan overweldigend zijn en brengt emoties met zich mee zoals machteloosheid, boosheid, verdriet, en soms opluchting. Het verlies van de partner en de ontwrichting van het leven zoals je dat kende, vraagt om verwerking.

Volgens de bekende rouwdeskundige Elisabeth Kübler-Ross is rouw een essentieel onderdeel van elke transitie in het leven. Zonder het rouwproces te doorlopen, is het vrijwel onmogelijk om echt een nieuw begin te maken. Dit geldt zeker bij een scheiding. Om verder te kunnen gaan, moet de scheiding eerst een plek krijgen en als een vaststaand feit worden geaccepteerd.

Waarom verloopt rouw bij scheiding zo moeilijk?

Iedereen rouwt anders en het is belangrijk te begrijpen dat rouw bij een scheiding voor beide partners niet synchroon loopt. De verlater heeft vaak al maanden of zelfs jaren nagedacht over de scheiding, terwijl de verlatene er pas op het moment van de scheidingsmelding mee wordt geconfronteerd. Hierdoor bevinden beide partijen zich in verschillende fases van rouw, wat het moeilijk kan maken om elkaar te begrijpen en te steunen.

Wat een scheiding extra complex maakt, is dat de ander nog leeft. In tegenstelling tot rouw bij een overlijden, kan er bij een scheiding nog hoop bestaan op verzoening of terugkeer van de partner. Deze ‘open eindjes’ kunnen het verwerkingsproces compliceren en verlengen. Bovendien kiest de verlater ervoor om de relatie te beëindigen, wat voor de verlatene kan voelen als een bewuste daad van verlating. Dit maakt het rouwproces vaak intenser en pijnlijker.

De 8 fasen van rouw bij scheiding

Kübler-Ross identificeerde acht fases van rouw die van toepassing zijn op het verwerkingsproces van een scheiding. Het is belangrijk te weten dat deze fases niet lineair verlopen; je kunt meerdere keren door dezelfde fase gaan, en bij onverwachte gebeurtenissen kun je zelfs terugvallen naar een eerdere fase.

1. Ontkenning

In deze fase weiger je de scheiding te accepteren. Gedachten als “Hij zit in een midlifecrisis” of “Zij is overspannen” komen vaak voor. Het ontkennen van de realiteit is een beschermingsmechanisme, maar het kan het moeilijk maken om verder te komen in het proces.

2. Boosheid

Als de realiteit begint door te dringen, maakt ontkenning vaak plaats voor boosheid. De boosheid kan zich richten op de partner die de scheiding heeft geïnitieerd, maar ook op jezelf. In deze fase kan het verleidelijk zijn om de ander als schuldige aan te wijzen, maar dit is vaak een tijdelijke manier om met de pijn om te gaan.

3. Verdriet

Wanneer de boosheid afneemt, ontstaat er ruimte voor het ware besef: je moet je partner loslaten. Dit besef gaat vaak gepaard met intens verdriet. Het kan verleidelijk zijn om te vluchten in werk, alcohol of andere afleidingen, maar deze tactieken verlengen uiteindelijk alleen maar het rouwproces. Het toestaan van het verdriet, hoe pijnlijk ook, is essentieel voor de verwerking.

4. Machteloosheid

In deze fase realiseer je je dat je oude leven voorbij is. Dit kan leiden tot gevoelens van machteloosheid en zelfs depressie. De vraag “Wat heeft het allemaal voor zin?” komt vaak voor en kan een zware last zijn om te dragen.

5. Apathie

Sommige mensen ontwikkelen in deze fase apathie – een toestand van emotionele onverschilligheid. Je kunt je afgesloten voelen van zowel je eigen emoties als van de wereld om je heen. Dit is een moeilijke fase, maar ook deze gaat voorbij als je blijft werken aan je verwerkingsproces.

6. Acceptatie en berusting

Langzaam maar zeker ontstaat er acceptatie. Je begint in te zien dat de scheiding een feit is en dat je verder moet. Met deze aanvaarding komt rust. Je kunt eindelijk afscheid nemen van het leven dat je kende en ruimte maken voor een nieuwe start.

7. Oriëntatie op de toekomst

Na acceptatie volgt de fase waarin je je weer gaat richten op wat mogelijk is. Je kijkt naar de toekomst en begint na te denken over nieuwe doelen, mogelijkheden en uitdagingen. Deze fase markeert het begin van een nieuw hoofdstuk in je leven.

8. Uitdaging en opwinding

De laatste fase is er een van opwinding. Je ziet nieuwe kansen en voelt je klaar om deze uitdagingen aan te gaan. Je leven krijgt weer vorm, en hoewel de scheiding een litteken heeft achtergelaten, ben je klaar om vooruit te kijken en nieuwe ervaringen te omarmen.

Het verwerkingsproces kan lang duren

Het is belangrijk te begrijpen dat het rouwproces vaak langer duurt dan de scheiding zelf. Zelfs nadat de juridische knoop is doorgehakt, kunnen emoties en herinneringen de kop opsteken, vooral tijdens onverwachte gebeurtenissen zoals feestdagen of ontmoetingen met de ex-partner. Wees geduldig met jezelf en met je emoties. Het doorlopen van deze fases is geen race; iedereen verwerkt een scheiding op zijn eigen tempo.

Hulp bij het verwerken van de scheiding

Als je merkt dat je vastloopt in je rouwproces of dat je het moeilijk vindt om verder te gaan, aarzel dan niet om professionele hulp te zoeken. Een coach of therapeut kan je helpen om de verschillende fases van rouw te begrijpen en je begeleiden naar acceptatie en herstel. Het is geen teken van zwakte om hulp te vragen; het toont juist aan dat je bereid bent om actief aan je herstel te werken.

Geef de scheiding de tijd en ruimte om een plek te krijgen

Een scheiding verwerken is een intens en persoonlijk proces dat tijd en ruimte vereist. Door de verschillende fases van rouw te doorlopen, kun je uiteindelijk accepteren wat er is gebeurd en de kracht vinden om een nieuw begin te maken. Realiseer je dat dit proces voor iedereen anders is, en dat het oké is om hulp te zoeken als je vastloopt. Door jezelf de tijd te geven om te rouwen, geef je jezelf de beste kans op een gezonde, nieuwe start.