Het is niet wat je zegt, maar hoe je het zegt

Soms begint een scheiding niet met een grote ruzie, een geheim of een ingrijpende gebeurtenis, maar met iets ogenschijnlijk kleins.
Een ‘nee’ met een randje. Een zucht. Een toon die net even anders klinkt dan vroeger.

Het zijn die momenten waarop woorden hun warmte verliezen. Waarin de boodschap op zich niet kwetsend is, maar de manier waarop wél.
Een neerbuigende blik, een zucht die net iets te diep is, een stem die afhaakt.
De ander voelt het, maar kan het niet meteen benoemen.
En zo sluipt het erin — stukje bij beetje.

Toon is een onzichtbare graadmeter in relaties.
Je hoort hem niet altijd bewust, maar je lichaam reageert. Je schouders spannen zich, je hartslag versnelt, je voelt je niet meer veilig in het gesprek.
En dat gevoel, dat ongemak, wordt langzaam het nieuwe normaal.

De toon als thermometer van de relatie

De manier waarop we tegen elkaar praten, zegt vaak meer dan de woorden zelf.
Zolang de toon warm, nieuwsgierig en open blijft, is er ruimte om het oneens te zijn.
Je kunt dan samen zoeken, zonder dat het een strijd wordt.

Maar wanneer de toon verandert, verandert de dynamiek mee.
Gesprekken worden zakelijker, korter of scherper.
De nieuwsgierigheid verdwijnt en er komt iets anders voor in de plaats: irritatie, afstand, soms zelfs minachting.

En dat gebeurt zelden van de ene op de andere dag.
Vaak is het een langzaam proces, opgebouwd uit vermoeidheid, pijn, gewoonte, teleurstelling of kleine, onuitgesproken ergernissen.
Een teken dat er iets onder water aan het schuiven is.

“Zo bedoel ik het niet”

Het is een zinnetje dat veel mensen kennen.
De één zegt iets wat bot of kleinerend overkomt, de ander reageert gekwetst, en dan volgt al snel: “Zo bedoel ik het niet.”

Maar wat iemand bedoelt, doet er op dat moment niet meer toe.
De ander hééft het al gevoeld. En gevoel laat zich niet wegredeneren.
Je kunt niet achteraf zeggen: “Oh, dat was niet mijn bedoeling,” en verwachten dat de lading verdwijnt.

De bedoeling bepaalt niet de impact.
Je kunt iets goed bedoelen en het toch verkeerd doen.
Je kunt liefde voelen en toch kil klinken.
Als dat vaker gebeurt, wordt “zo bedoel ik het niet” een manier om verantwoordelijkheid te ontwijken.

En als de ander zich herhaaldelijk moet aanpassen aan jouw toon, blijft er weinig ruimte over om zichzelf te blijven.

Grenzen zonder weglopen

Grenzen stellen betekent niet dat je wegloopt of ruzie maakt.
Het betekent dat je duidelijk maakt: zo wil ik niet dat er met mij gesproken wordt.
Dat kan rustig, zonder verwijt.

Soms is één zin genoeg:
“Zeg het even zonder die toon.”
Of: “Ik luister graag, maar niet op deze manier.”

Dat zijn geen harde woorden, maar grenzen met zachtheid.
Ze nodigen de ander uit om bewust te worden van hoe iets overkomt, zonder hem direct aan te vallen.

Wie blijft hopen dat de ander het vanzelf merkt, raakt uitgeput.
Wie het steeds opnieuw aankaart zonder dat er iets verandert, voelt zich uiteindelijk machteloos.
Op den duur is dat dodelijk voor intimiteit.

Wat er onder zit

Een zure toon is zelden alleen maar irritatie.
Vaak is het een signaal van iets diepers: onmacht, onzekerheid, een gevoel van niet gehoord worden.
Sommige mensen klinken scherp omdat ze bang zijn om genegeerd te worden.
Anderen doen neerbuigend omdat ze zich juist klein of machteloos voelen.

Toch is dat geen excuus.
Wie telkens zegt “ik bedoel het niet zo” maar niets verandert, kiest ervoor het zo te laten.
En dat doet iets met vertrouwen.
Je gaat niet meer ontspannen praten, maar wegen wat je nog kunt zeggen zonder een sneer te krijgen.

Zo verschuift de relatie van open naar voorzichtig.
Van samen praten naar elkaar ontlopen.
Tot er alleen nog stilte overblijft — een stilte die harder klinkt dan woorden ooit deden.

Samen leren luisteren

Bij ScheidingsWijze zien we het vaak.
Stellen die niet eens meer weten wat er misgaat, maar allebei voelen dat er iets niet klopt.
Ze verwijten elkaar van alles, maar als je goed luistert, hoor je vooral vermoeidheid.

In mediation gaat het dan niet alleen over afspraken of financiën, maar over communicatie.
Over toon. Over hoe iets bedoeld is en hoe het overkomt.
Soms helpt dat om elkaar weer te vinden.
En soms maakt het juist pijnlijk duidelijk dat er te veel is gebeurd om nog terug te keren naar wat er ooit was.

De keuze

Scheiden is niet een beslissing van vandaag op morgen.
Soms begint het met een ‘nee’ — uitgesproken op de verkeerde toon.
En misschien is dat ook precies het moment waarop je nog kunt kiezen: toon bijstellen, of eerlijk zijn over wat er speelt.

Want toon is geen bijzaak.
Het is de onzichtbare vertaling van wat er leeft onder de oppervlakte.
Hoe klein het ook lijkt, de toon zegt vaak alles wat nog niet is uitgesproken.

Zeg het met liefde, voordat woorden pijn doen

Merk je dat gesprekken vaker schuren?
Dat de irritatie sneller oploopt, dat er venijn in gewone zinnen sluipt?
Dan is dat niet iets om overheen te stappen.
Doe er iets aan.
Praat erover met elkaar. Luister. Ga niet bij aan het gevoel van een ander. Negeren is het ergste wat je kunt doen. Hoor ook al denk je het valt wel mee wat het voor de ander betekent. Zet het niet weg als niet belangrijk, stress of slechts een fase: omdat jij dat vindt. Ga niet voorbij aan het gevoel van de ander. Het begint bij blijven horen, zien van elkaar en empathie voor elkaar. Woorden kunnen nu eenmaal raken.
Zoek hulp als je er samen niet uitkomt. Mediators zijn meester in de communicatie en helpen het gesprek erover te voeren als dat samen niet (meer) lukt.

Bij ScheidingsWijze zien we wat er gebeurt als dat te lang blijft liggen.
Woorden worden wapens, de afstand groeit, en wat ooit vanzelf ging, kost opeens moeite.
Toon is de eerste waarschuwing dat er iets scheef zit.

Wil je niet bij ons belanden?
Begin dan vandaag met luisteren naar jezelf én naar elkaar.
Zeg wat je voelt, maar doe het met liefde – voordat woorden pijn doen die niet meer te herstellen is.

Miranda Boerkamp

• Deel dit artikel: