Vanavond is het zover: de uitreiking van de Libris Literatuur Prijs. Wie wint er vanavond? En waarom?
Ik blader nog eens door de shortlist. Zes boeken. Zes werelden. Maar mijn oog blijft hangen bij één titel: Man maakt stuk van Maurits de Bruijn. Niet vanwege de cover. Niet vanwege de synopsis. Maar vanwege de ophef – of misschien beter gezegd: de stilte ná de ophef. Want dit boek durft. Het schuurt. Het verleidt. Het tart.
Seks in de schijnwerpers – of liever in de schaduw?
Als mediator heb ik het dagelijks over verbinding en loslaten. Maar Man maakt stuk durft een ander soort verbinding te laten zien: fysiek, ongefilterd, rauw en mannelijk. Seks, maar dan buiten de mainstream. Niet braaf binnen de muren van een huwelijk, niet gezoet met romantiek. En eerlijk? Ik vind dat verfrissend. We hebben al genoeg kopjes thee in de literatuur. Soms is een stevige slok wodka precies wat nodig is.
Toch is het de vraag of dit boek gaat winnen. “Te expliciet,” hoorde ik laatst iemand zeggen. “Er zitten scènes in waar ik me ongemakkelijk bij voelde.” En ik denk terug aan de keren dat ik in een mediationgesprek diezelfde spanning voelde als het over seksualiteit ging. Niet omdat het onderwerp verboden was, maar omdat het échte verhaal zich vaak achter schaamte verschuilt.
Man maakt stuk legt die schaamte onder het vergrootglas. En misschien is dat waarom het boek niet wint. Niet omdat het niet goed is – het ís goed – maar omdat seks, zeker queer seks, nog steeds niet neutraal gelezen wordt. ‘Sex sells’, ja, maar alleen als het verpakt is in de juiste context. De veilige verpakking van een film, een videoclip, een Instagramfeed. Niet als het komt met rauwe zinnen en geen plaats laat voor preutsheid.
Liefde, verlies en literaire scheidingen
Dan Rouwdouwers van Falun Ellie Koos. Een boek dat me als mediator diep raakt. De scheiding in dit verhaal is niet tussen geliefden, maar tussen ouders en kinderen, tussen verleden en heden, tussen overleven en herinneren. Het echoot gesprekken waarin kinderen mij vragen: “Waarom wil mama niet meer bij papa zijn?” Of juist niks zeggen, maar alles laten zien. Ik zie Ada, de hoofdpersoon, worstelen met dat kindstuk in zichzelf – en ik weet: dit is óók scheiden. Dit is het naschokken van een breuk die nooit echt geheeld is.
En dan In het oog van Marijke Schermer. Een vrouw die onverwacht wordt verlaten. De leegte die overblijft. De vraag of je ooit weet wie je naast je had liggen. In stilte heb ik vaak gezeten naast vrouwen (en mannen) die exact dat gevoel omschrijven. Alles leek goed – tot het niet meer goed was. Schermer fileert dat proces met chirurgische precisie. Geen drama, maar des te meer waarheid.
De kracht van ongemak
Ik denk: misschien zou ik mijn cliënten deze boeken moeten aanraden. Niet als handleiding, maar als spiegel. Want literatuur mag dan geen (directe) antwoorden geven – het kan wel laten zien dat je niet de enige bent. Dat je verdriet universeel is. En dat zelfs seks, rauw en ongemakkelijk, óók liefde kan zijn. Of in elk geval een poging daartoe.
Prijs of prestatie?
Vanavond dus de prijsuitreiking. Ik weet niet wie er wint. Maar ik weet wel wat er telt: boeken die durven. Die niet alleen liefdesverklaringen zijn, maar ook afscheidsbrieven. Die laten zien hoe we onszelf verliezen, maar soms ook terugvinden – in bed, in conflict, of in de bladzijdes van een roman.
En mocht Man maakt stuk niet winnen? Dan hoop ik dat het in ieder geval gelezen wordt. Door mensen die durven. Net als onze cliënten.
Gratis informatiegesprek aanvragen
Miranda Boerkamp
Plaats een reactie:
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.
Update 20 mei 2025 – En de winnaar is…
De Libris Literatuur Prijs 2025 is toegekend aan Oroppa van Safae el Khannoussi. Een hallucinerende, meanderende roman over identiteit, taal, migratie en de ongrijpbare tussenruimte waarin zoveel mensen zich bevinden. De jury noemt het “een pageturner waar de urgentie vanaf spat”.
Als mediator denk ik meteen aan de mensen die zich ook in een tussenruimte bevinden – niet meer samen, nog niet apart. In een scheiding is die ruimte soms letterlijk een bank die gedeeld wordt, een huis dat wacht op verkoop, of het moment waarop een kind zijn vader uitzwaait bij de voordeur. In Oroppa krijgt die ruimte een politieke en existentiële lading, maar de onderlaag is herkenbaar: zoeken naar houvast terwijl alles in beweging is.
Waar Man maakt stuk en Rouwdouwers de intimiteit en rauwheid van het persoonlijke blootleggen, trekt Oroppa het perspectief wijder – en misschien is dat precies wat deze roman zo krachtig maakt. Niet meer of minder waar, maar een andere invalshoek op wat ‘scheiden’ in de breedste zin van het woord kan betekenen: van elkaar, van je taal, van je land, van je eerdere zelf.
Ik feliciteer Safae el Khannoussi van harte. En ik hoop dat wie Oroppa leest, zich net zo laat meenemen in het grijze gebied als waar veel van mijn cliënten zich bevinden: verwarrend, confronterend – maar ook vol mogelijkheid.